۱۰ گام تا افزایش مهارت فن بیان کودکان و نوجوانان (نقشه راهی برای والدین و مربیان)

مهارت های کلامی، ذاتی هستند یا اکتسابی؟

شاید برای بسیاری از شما این سئوال مطرح باشد که اصلاً می توان امید داشت که مهارت های کلامی و سخنوری فرزند شما بهبود پیدا کند، و شما بتوانید در آن تغییری ایجاد نمائید؟ و یا بر طبق نظر برخی افراد، مهارت های کلامی ذاتی هستند و امکان یادگیری آنها توسط فرزندتان وجود ندارد؟ و به اصطلاح، آیا این هنر مختص ژن های مرغوب است.

از آنجا که خودم انسان عملگرایی هستم و خیلی با مسائل تئوریک سر و کار ندارم، بگذارید یک تجربه ی شخصی برای اصلاح این طرز فکر برای همیشه برایتان بزنم.

گواهی که می خواهم به آن اشاره کنم، نمونه های متعددی است که در کارگاه های عملی اجرا شده برای کودکان و نوجوانان در سطوح و مراکز مختلف اتّفاق افتاده است. قضیه از این قرار است که، در بسیاری از کارگاه های مهارتی که اجرا می کنم، در شروع کار از بچّه ها درخواست می شود، در هر زمینه ای که دوست دارند حدود ۲ دقیقه صحبت کنند، و چنانچه امکانات فراهم باشد از صحبت آنها فیلمبرداری می شود.

بعد از پایان دوره، وقتی به بچّه ها یا والدینشان، فیلم اوّلین سخنرانی شان را نشان می دهیم، و کیفّت آن را با وضعیّت فعلی خودشان مقایسه می کنند، به هیچ وجه نمی توانند تغییرات شگفت انگیزی که پس از گذراندن این دوره در خود می بینند را باور داشته باشند.

بادتان باشد قرار نیست همه بچّه ها، سخنرانان بزرگ و جهانی بشوند؛ امّا اطمینان دارم که همه ی آنها باید مهارت های بیانی خود را به خوبی تقویّت کنند، و از فرصت هایی که این مهارت برایشان ایجاد می کند در طول تحصیل و ادامه مسیر موفقیت شان به زیبایی بهره ببرند.

چرا نقشه ی راه برای آموزش فن بیان کودکان و نوجوانان مورد نیاز است؟

برای رسیدن به هر مقصدی، اگر پیش تر درآن قدم نگذاشته باشید، قبل از هر اقدامی، به نقشه ی مسیری که می خواهید در آن حرکت کنید، نیاز دارید، و این مسئله یکی از ضرورت های شروع سفر است.
همیشه وقتی تصمیم می گیرم نوشته ای را بخوانم، خیلی برایم مهم است که در ابتدا آگاهی پیدا کنم، مطالبی که قرار است آن را مطالعه نمایم، در چه چارچوبی قرار گرفته و چه مباحثی را دنبال می کند.

وقتی این کار را بخواهید در مورد کتاب انجام دهید کارتان خیلی مشکل نیست، چرا که ابزاری به نام فهرست مندرجات در اختیارتان است و از طرف دیگر با استفاده از یکسری از راهکارها مانند مرور و مطالعه اجمالی در مدت زمان اندکی حدود چارچوب مطالبی که قصد مطالعه آن را دارید مشخص خواهد شد.

اگر از جمله اشخاصی باشید که معمولا برای تامین خوراک اطلاعاتی مورد نیاز خود دست به جستجوهای وسیعی می زنید مطمئن هستم که در اینترنت مطالب متنوع ای را یافته اید که در حوزه مهارتهای کلامی بچه ها نکات قابل توجهی برای گفتن دارند.

اما وجه تمایز مقاله پیش رو این است که در آن سعی شده به جای پرداختن به جزئیات، رئوس مسیری که باید بپیمایید تا به سمت افزایش توانمندی مناسب بچه ها در خصوص مهارتهای فن بیان کودکان و نوجوانان منجر شود، مشخص شده و شما می توانید بعد از مشخص شدن نقشه راه با پرداختن به جزئیات هر یک از مراحل تعیین شده و تکمیل آن؛ برای مجهز شدن فرزندانتان به این مهارت خیلی مهم به صورت موثری گام بردارید.

موضوع مهارت های کلامی کودکان و نوجوانان که در این مقاله به نقشه راه آن پرداخته می شود، مبحثی است که ریزه کاری های زیادی دارد. و به صورت کامل در یک مقاله نمی گنجد.

اما در این مقاله سعی شده مسیری که برای رسیدن به آن والدین و مربیان باید طی کنند به صورت شفاف مشخص شود. پیشنهاد دیگری هم که می توانم به شما داشته باشم، خواندن کتاب “استاد فن بیان فرزندان خود باشید: راهنمایی عملی برای والدین و مربیان” است که به زودی آن را چاپ خواهم کرد و می توانید برای تهیه آن به همین سایت مراجعه نمائید.

در ادامه به نقشه راهی که لازم است برای ایجاد مهارت فن بیان در فرزندانتان داشته باشید توجه بفرمائید.

در ادامه به نقشه راهی که لازم است برای ایجاد مهارت فن بیان در فرزندانتان داشته باشید توجه بفرمائید.

۱-مرور دوباره اهمیّت موضوع

قبل از هر چیزی اگر به اهمیّت موضوع فراگیری مهارت های کلامی برای بچّه ها همچنان تردید دارید، یک بار دیگر مقدمه ای که پیش از این مطالعه کردید، را دوباره مرور نمائید. و برای رسیدن به یک جمع بندی مناسب، بررسی بیشتری داشته باشید.

بدون شک هر چه اهمیت موضوع برایتان بیشتر شود، زمان و توجهی که به یادگرفتن و آموختن این مهارت برای فرزندتان خواهید داشت بیشتر می شود.
دارن هاردی ( Darren Hardy) نویسنده کتاب “اثر مرکب” معتقد است که انسان برای حرکت منسجم و استوار به سمت یک هدف، لازم است، چرایی کاری را که انجام می دهد را بیابد، او برای ملموس شدن صحبت خود مثال جالبی می زند که مرور دوباره آن خالی از لطف نیست.

فرض بگیرید که برای عبور کردن از روی تخته ای به عرض ۴۰ سانتیمتری و طول ۳ متر که روی زمین قرار گرفته هدیه ای در نظر بگیرند. آیا برای انجام این کار راحت و بدون دردسر تردیدی به خود راه می دهید؟

بدون شک برای انجام آن و بردن هدیه درنگ نخواهید کرد. حالا اگر این تخته را با ارتفاع چند متری به اندازه ارتفاع یک ساختمان بالا ببرند، به شکلی که دو طرف تخته بر روی لبه های دو ساختمان قرار داده شود و بعد از چند صد برابر کردن ارزش هدیه از شما بخواهند که خود را از روی پشت بام یکی از ساختمانها به طرف دیگر برسانید؛ احتمال اینکه قبول کنید بسیار اندک می شود.

در ادامه این مثال ارزشمند دارن هاردی می گوید این بار فرض بگیرید که فرزند شما در پشت بام یکی از این ساختمان ها که به شدت آتش گرفته، گیر افتاده و هیچ راه فراری ندارد، و از طرف دیگر شما نیز در ساختمان مجاور آن حضور دارید.

اگر تنها راه نجات او عبور از همین تخته باشد، آن وقت در رد شدن از آن و نجات فرزندتان تردیدی به خود راه می دهید؟ در این صورت آیا جایزه و مقدار آن برایتان اهمیتی پیدا می کند؟

در این مرحله چرایی ماجرا تغییر کرده و شما برای کاری که انجام می دهید تردید خاصی سراغتان نمی آید، در صورتی که پیشنهادات قبلی نتوانسته بود چرایی ماجرا را برای شما موجه کند. در خصوص ارزش مجهز شدن فرزندتان به مهارت فن بیان هم مسئله ی مهم این است که چرایی و اهمیت آن برای شما روشن شود.

2-آشنایی با تیپ های شخصیّتی “برونگرایی” و “درونگرایی” در بچّه ها

یاد گرفتن این موضوع به آموختن مهارت فن بیان به فرزندتان خیلی کمک می کند. تأثیری که این آگاهی روی ادامه کار برایتان دارد، بسیار با اهمیّت است، به همین منظور لازم است مباحث موجود در این موضوع را به دقّت مطالعه و بررسی نمائید.

راهکارهایی که برای به تعادل رساندن این مباحث در بچّه ها وجود دارد، نه تنها در بالابردن سطح مهارت های کلامی آنها مؤثر است، بلکه سایر مهارت آموزی های آنها، و در یک کلام هوش اجتماعی شان را نیز ارتقاء داده و تقویت می کند.

برای آشنایی بیشتر با مبحث برون گرایی و درون گرایی در کودکان و نوجوانان مقاله زیر را مطالعه کنید:
ارتباط برونگرایی و درونگرایی با فن بیان کودکان و نوجوانان

۳-بررسی مکانیسم ترس هنگام صحبت کردن در مقابل دیگران:

بعد از اینکه با تیپ های شخصیتی “برونگرا” و “درونگرا” آشنا شدید و راهکارهای مناسب برای به تعادل رساندن بچّه ها در این زمینه را آموختید، در گام بعدی لازم است به بررسی موضوع ترس از صحبت کردن بپردازید.

ترس از صحبت کردن و سخنرانی مقابل جمع، یکی از ترس های رایجی است که بیشتر سخنرانان بزرگ هم به نوعی با آن درگیر بوده و اگر پای صحبت و تجربیات آنها بنشینید، خواهید دید که یکی از مشکلات اساسی آنها برای کسب مهارت سخنرانی در ابتدای کار محسوب می شده، و البته بچّه ها نیز از این مورد مستثنی نیستند.

اینکه مکانیسم کلی ترس چیست و چه تأثیراتی روی بدن انسان دارد، درست است که مطلبی علمی محسوب می شود، ولی دانستن برخی از نکات مربوط به چگونگی به وجود آمدن آن، با موضوع فنّ بیان و مهارت های کلامی بی ارتباط نیست.

آشنایی با مکانیسم ترس در بچّه ها آگاهی های مناسب در هنگام صحبت کردن در جمع را برایشان مشخص می کند. بدیهی است همه ی این راهکارها منجر به این خواهند شد که شما بتوانید به صورت منطقی، ترس از صحبت کردن مقابل جمع را در بچّه ها تا جایی که می توانید کمتر نمائید.

مشکلی که اکثر کودکان و نوجوانان ما با آن درگیر بوده، و چه بسا در صورتی که نتوانند آن را برطرف نمایند تا آخر عمر همراهشان می ماند.

۴–افزایش اعتماد به نفس و رفع خجولی:

بعد از اینکه بچه ها با مکانیسم ترس از صحبت کردن در مقابل جمع آشنا شدند و راهکارهای مناسب برای مقابله با آن را آموختند، در ادامه لازم است به موضوع اعتماد به نفس و رفع خجولی آنها بپردازید.

این آشنایی بسیار مهم است. چرا که نه تنها بسیاری از بچّه ها، بلکه آدم بزرگ های زیادی نیز با این مشکل دست به گریبان هستند. وجود این مشکل در زندگی بچّه ها یکی از عوامل مهمّی است که بر روی مهارت های کلامی آنها تأثیرگذار بوده، و اگر آن را به کمک شما حل نکنند، بی شک یکی از عوامل مهم بر سر راه کسب سایر مهارت های مورد نیاز آنها خواهدبود.

اگر بخواهم به صورت تیتروار به مهم ترین راهکارهایی که می توانید برای افزایش اعتماد به نفس بچه ها و رفع خجولی آنها در نظر بگیرید، باید به این موارد کنید:

– برداشتن گام های کوچک و حرکت آهسته و گام به گام برای برطرف شدن مشکل:

بهترین کاری که می توانید انجام دهید برای بچه های خجالتی این است که، فرصت های کوچکی را برای او فراهم آورید که با انجام دادن آن ها کم کم خجالت کشیدن را کنار بگذارند و با افزایش اعتماد به نفس خود مشکل خجولی شان برطرف شود.

فرض کنید به همراه فرزند خود به مسافرت رفته اید و می خواهید به یکی از مکان های تاریخی شهری که به آن سفر کرده اید برای بازدید سری بزنید، برای پیدا کردن آدرس به مشکل برخوردید و نیازدارید که آدرس محل را از کسی سئوال کنید.

فکر نمی کنید که این فرصت خوبی باشد برای اینکه فرزند خود را برای پرسیدن آدرس از یک نفر راننده یا عابر پیاده کاندید کنید. شاید دفعه اول کمی سختش باشد اما اگر از این گونه موقعیت ها چند بار استفاده کنید خواهید دید که هر باری که این کار را انجام می دهد، خجالتش برای پرسیدن آدرس کمتر و کمتر خواهد شد.

پس یکی از اساسی ترین کارهایی که می توانید برای رفع خجولی بچه ها بردارید این است که از انجام کارهای کوجک شروع کنید و آنها را به صورت آهسته و نامحسوس برای قرارگرفتن در این موقعیت ها تشویقشان کنید.

– تعریف الگوهای مناسب برای بچه ها:

یکی از بهترین کارهایی که بچه ها می توانند برای رفع خجولی شان بردارند این است که برای آنها الگوی مشخصی به عنوان یک فرد موفق تعیین نمایید. این الگو می تواند از دوستان فرزندانتان انتخاب شوند یا یکی از آدم بزرگها باشد.
با معرفی الگوی مناسب به آنها این امکان فراهم می شود که رفتارهای شخص مزبور به عنوان یک رویکرد مناسب برایشان تعریف شود و به این شکل بتوانند رفتار درست را از آنها بیاموزند.

نکته ای که باقی می ماند این است که منظور از پذیرش الگو، مقایسه بچّه ها با یکدیگر و سرکوفت زدن به آنها نیست،

این مسئله اگر اتّفاق بیاُفتد می تواند اثر عکس بر روی آنها داشته باشد، و منجر به کم شدن عزت نفس و اعتماد به نفس آنها شود.

– بازآفرینی و تصویرسازی ذهنی:

در این حالت برای برطرف شدن مشکل خجول بودن بچّه ها می توانید تکنیک تصویرسازی ذهنی را به آنها آموزش دهید. فقط باید آنها یادبگیرند قبل از انجام کارهایی که نسبت به انجام دادن آنها اعتماد به نفس کمتری دارند، چگونه تصویرسازی ذهنی انجام دهند و انجام آن کار به خصوص را در ذهنشان با جزئیات مرور نمایند.

فرض بگیرید فرزند شما چند روز آینده قرار است کنفرانسی را در کلاس برای یکی از درسهای مدرسه اش، در مقابل همکلاسی هایش اجرا کند، خب این فرصت خوبی است که بتوان این تکنیک را به او آموزش دهید.

برای شروع کار به او بگویید: در جایی نشسته و بعد از به آرامش رسیدن، چشمانش را ببندد و با جزئیات کامل محلی که قرار است کنفرانس را در آنجا ارائه نماید را به خاطر بیاورد.

از او بخواهید که هیچ عجله ای برای به خاطر آوردن جزئیات کلاس و دانش آموزانی که قرار است پای کنفرانس او بنشینند نداشته باشد و تک تک آنها را از ذهن بگذراند و حتی حالت های چهره شان را به خاطر بیاورد.

بعد از آن برود سراغ مطالبی که قرار است سر کلاس ارائه نماید، و آن مطالب را نیز در ذهن خود مرود نماید، مثل زمانی که قرار است کنفرانس خود را ارائه کند. هنگامی که به این مرحله می رسد، برای دفعه های اول شاید نیاز پیدا کند که چند بار برای به یاد آوردن نوشته هایش به آنها مراجعه نماید.

ولی نگران این موضوع نباشید و اگر این کار را چند بار تمرین کند، می تواند به راحتی تکنیک تصویرسازی ذهنی را یاد بگیرد و آن را در تمامی مراحل زندگی خود و به خصوص موقعیت هایی که نسبت به انجامشان کمی دلهره دارد عملیاتی کند.

۵- صداهای مشکل دار را بشناسید:

شاید این سئوال خیلی از ما باشد که برای صحبت کردن، آیا صدا قابل تربیّت است، یا اینکه موضوعی ارثی و ذاتی می باشد، که معمولاً همه ی انسان ها باید آن را بپذیرند و با آن سر کنند، و بچّه ها نیز خارج از این دایره نیستند.

این بخش از موضوع به خاطر این با اهمیّت است که وقتی شما با این مباحث آشنا می شوید و خصوصیّت صداهای مشکل دار را می شناسید، با شناخت و دقّتی که روی گفتار و صدای بچّه های خودتان دارید، بهتر از هر کس دیگری جزئیات آن را متوجّه و احساس کرده و در نتیجه می توانید با اتّخاذ تمهیدات مناسب نسبت به برطرف کردن آن اقدام نمائید.

تودماغی صحبت کردن، بریده بریده بودن جملات، کشیدن صدای کلمات در پایان جلمه ها و … از جمله صداهای مشکل دار هستند که اگر فرزند شما با آن مواجه است بر روی فن بیان و مهارت های کلامی او اثر نامطلوبی می گذارد و لازم است به آنها توجه کرده و برای رفع آن اقدامات لازم را به طریق مقتضی انجام دهید.

۶- ویژگی های صدای خوب و آشنایی با سه مشکل اساسی در نحوه ی بیان کودکان و نوجوانان:

اینکه صدای خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد و به چه شکلی می توان لحن مناسبی را در بیان بچه ها ایجاد کرد، موضوع قابل توجه بعدی در آموزش مهارت های کلامی به آنهاست. که ارتباط مستقیمی با سه اشکال معمول در گفتار بچه ها دارد.

نقطه مطلوب برای خود فراهم نمایند. باید توجه کرد که هدف از انجام بسیاری از بازیهای آموزشی، کسب مهارت در آن موضوع خاص است، بنابراین نباید انتظار داشتهاشید که با انجام تنها چند مرحله بازی، فرزند شما به صورت گسترده ای تمامی جنبه های مهارت مربوطه را فرا گرفته و به نقطه قابل قبول برسد.

نیاز است برای انجام بازی ‌های مهارتی که به پرورش ذهنی و گسترش دایره واژگان آنها می پردازد، مدت زمان مناسبی را در نظر بگیرید و این تمرینها استمرار داشته باشد.

نکته ی دیگراین است که بازی ها را با همراهی دوستانشان و به شکل گروهی انجام دهید، این کار به جذابیت ماجرا می افزاید و حس رقابتی خوبی را در آنها ایجاد می کند؛ و نکته آخر اینکه چنانچه در انجام بازیها مهارت پیدا کردند می توانید با کمی فکر و خلاقیت به پیچیدگی آنها اضافه کنید، و چالش بیشتری را برایشان ایجاد نمائید.

برخی از این بازی ها از این قرار است:

• • • • جایگزینی بچه ها با اشیاء و اجزا:

همانطور که در مبحث رفع خجولی به آن اشاره کردم یکی از مهم­ترین اصول و ابزاری که می توان در حوزه مهارت های ارتباطی و فن بیان کودکان استفاده کرد، تصور ذهنی است به همین دلیل در بازی طراحی شده با عنوان “بازی اشیاء و اجزاء”، بنیان و شالوده اصلی بازی بر اساس تصور و تجسم تعریف شده است.

در این بازی هر یک از بچه ها خود را به جای یکی از اشیاء و یا جزئی از یک وسیله تصور می کنند و از زبان آن شروع به صحبت می­ کنند. به بچه ها بگویید خیلی در مورد درست یا غلط بودن جملاتی که می گویند فکر نکنند و پشت سرهم صحبت کنند. شاید اوایل انجام این کار برای بچه ها سخت باشد ولی با گذشت زمان این کار را به راحتی می توانند انجام دهند.

برخی از بهترین گزینه­ ها برای این کار عبارتند از: عروسک، میز، صندلی، کفش، چرخ ماشین  و … یا هر وسیله دیگری که بچه ها ارتباط بیشتری با آن دارند، می توانند وسیله هایی باشند که بچه ها خود را به جای آنها فرض کرده، و از قول آنها شروع به صحبت کردن می کنند.

• • • • بچه های گزارشگر:

این بازی برای کودکان کم سن و سال جذابیت بیشتری دارد. شیوه ای که باید بچه ها در این بازی انجام دهند، این است که به نوبت هر یک از آنها در نقش یک گزارشگر و یا خبرنگار ظاهر شوند، و شروع به صحبت کردن در مورد یک خبر، رویداد یا حادثه می شوند.

آنها می توانند موقعیت مکانی که در آن قرار گرفتند را توضیح دهند و به هر شکلی که برایشان امکان دارد با پر و بال دادن به گزارش آن موضوع در موردش صحبت کنند. برای ایجاد حس گزارش گری در آنها می توانید از یک میکروفون خراب یا نمونه های اسباب بازی آن استفاده نمائید. این بازی تاثیر زیادی هم در غلبه بر کم رویی و خجول بودنشان می گذارد.

• • • • جمله سازی با کلمات:

می توانید از قبل تعدادی از واژه های غیر مرتبط  را بر روی کاغذ نوشته و به صورت اتفاقی  سه یا چهار کلمه از آنها را انتخاب و در اختیار بچه ها قرار دهید. هر یک از بچه ها بعد از فرصتی که در اختیارشان گذاشته می شود، باید ضمن ترکیب این واژه ها داستان جالبی را به صورت بداهه تعریف کنند.

انجام این بازی امکان ساختن ارتباطات میان واژه ای را در آن ها تقویت و به جمله سازی آنها کمک می کند.

در تمامی این بازی ها بچه ها توانایی صحبت بداهه در محیطهای جمعی را ارتقاء داده، و همانطور که گفتم با دریافت اطلاعات جنبی بعد از مدتی می توانند توانایی های کلامی خود را به شکل باورنکردنی ارتقاء دهند.

8- تنفس صحیح هنگام صحبت کردن (تنفس دیافراگمی) و قدرتمند کردن صدا:

بچّه ها وقتی یاد بگیرند با دیافراگم مانند یک نوزاد نفس بکشند، مهارت های کلامی خود را به صورت غیرمستقیم تقویت می کنند. صدای پرقدرت و تأثیرگذاری پیدا می کنند و این مسئله باعث می شود در هنگام صحبت کردن مقابل دیگران به اصطلاح نفس کم نیاورند.

علاوه بر همه ی این محاسنی که برشمردیم، تنفس دیافراگمی، بهترین نوع نفس کشیدن است، چرا که با فراگیری این نوع تنفس، از حجم بیشتر شش ها هنگام نفس کشیدن استفاده کرده، و سوخت و ساز و متابولیسم بدن در وضعیّت مناسبی به کار خود ادامه می دهد.

پس فراگیری این نوع از تنفس برای افزایش سلامتی و مهارتهای کلامی یک مکمل قوی برشمرده و از واجبات مسیری است که برگزیده اید.

برای اینکه بتوانید این نوع نفس کشیدن را به بچه ها بیاموزید می توان از تصاویر مناسبی که محل قرار گرفتن شش ها و دیافراگم را نشان می دهد استفاده نمائید.

درست است که قرار نیست به بچه ها آناتومی آموزش دهید ولی طبق تجربه ای که دارم، اگر آنها به خوبی معنای دیافراگم و عملکرد آن را یاد بگیرند کارتان خیلی راحت می شود، و به راحتی می توانید شیوه استفاده کردن از نفس کشیدن دیافراگمی را به آنها آموزش دهید.
کارهای دیگری هم وجود دارد که شما می توانید در قالب بازی با بچه ها انجام داده و به تقویت صدایشان کمک کنید:
بلندخوانی کتاب (قصه گویی)،
حماسه خوانی شعرها،
تمرین مشدد صحبت کردن
از جمله این تمرینها و یا به عبارت دیگر بازی ها هستند.

۹- استفاده از زبان بدن در بیان و معاشرت:

شاید تعجّب کنید اگر بگویم طبق تحقیقات انجام شده، محتویات کلام یک فرد حدود ۷% در برقراری ارتباط مطلوب با مخاطب تأثیر می¬گذارد و صدا با ۳۸% رتبه دوّم و زبان بدن با ۵۵% اوّلین رتبه را در برقراری ارتباط مؤثر دارد.

نتایج این تحقیق به خودی خود، کافی است که اهمیّت این موضوع را برای شما روشن نماید. بنابراین توجه ویژه ای را برای این قسمت در آموزش مهارت های کلامی برای بچه ها باید در نظر بگیرید.
این که فرزند شما هنگام آغاز گفتگو با یکی از دوستانش چگونه دست بدهد، و یا با دوستان و آشنایان چگونه احوال پرسی نماید و …. موضوعات قابل توجّهی است که برای کامل شدن فراگیری آنها، لازم است مهارت های مربوطه به هر کدام را بیاموزند. سلسله مهارت هایی که یادگرفتن شان اگر واجب نباشد، از مستحبات بسیار ضروری است. و در ارتباطات موثری که در آینده به آن نیازمند هستند بسیار کاربردی، و نقش ارزنده ای را برایشان بازی می کند.
در آداب معاشرت و زبان بدن هنگام صحبت کردن توجه به این موضوعات مهم است:

– دست دادن و احوالپرسی مناسب

– چگونگی وارد شدن در صحبت جمع و آداب حضور

– برقراری ارتباط چشمی درست

– حالت چهره و تناسب آن هنگام صحبت کردن

– داشتن لبخند ملایم و پنهان در صورت هنگام صحبت کردن

– استفاده درست از دست ها در حین گفتگوهای دو نفره و یا در مقابل جمع

– شیوه درست ایستادن هنگام صحبت کردن

– حرکت مناسب و استفاده از فضای اطراف هنگام صحبت کردن برای جمع

– و ….

۱۰- استفاده از بار عاطفی مناسب در کلام و مثبت سخن گفتن:

بیشتر پدر و مادرها برای آموزش بار کلمات به بچه ها معمولا سراغ سه واژه “بشین، بتمرگ و بفرما” می روند و آن ها را دعوت به تامل در بار معنایی این سه واژه می کنند. شیوه ای هم که معمولا انتخاب می کنند پرسیدن این سئوال از بچه هاست که، هر سه این کلمات یک معنی را می دهد، ولی استفاده از کدام بهتر است؟
قصد وارد شدن در مسائل تربیتی را ندارم و اینکه بچه ها چه واکنشی به این سئوال دارند بماند برای بعد، ولی آنچه که در این بخش از مقاله لازم است توجه شما را به خود جلب کند، اهمیت بار معنایی لغات و اهمیت آن در مهارت های کلامی بچه هاست.
انسانهای مثبت اندیش در انتخاب واژه ها دقت زیادی دارند و یکی از دلایل اینکه برخی از بزرگان خیلی روان و دلنشین صحبت می کنند، استفاده از واژه های به اصطلاح قَلمبه سُلمبه در کلامشان نیست، بلکه آنها از واژه هایی بهره می گیرند که بار عاطفی زیبا و مثبتی دارد.
آخرین گامی که می توانید برای آموزش مناسب مهارتهای کلامی به بچه ها بردارید، عادت دادن آن ها برای استفاده از واژه هایی است که بار معنایی مناسب و مثبتی دارند.
پیروان مکتب موفقیت و ادیان الهی هم بر این موضوع تأکید دارند که استفاده از واژه های منفی در گفتار تأثیر ناخوشایندی را بر روی مخاطبان می گذارد، و این روند به صورت علمی نیز به اثبات رسیده است.
بنابراین سعی کنید بچه ها را از همان ابتدا و آغاز زبان باز کردن نسبت به این مسئله حساس کنید و از طرف دیگر خودمان نیز از به کار بردن واژه هایی که بار منفی دارند در صحبت کردنمان خودداری نمائیم.
در جدول زیر برخی از جملاتی که بار معنایی منفی دارند به همراه جایگزین آن ارائه گردیده است، مطمئن هستم شما هم واژه های منفی بسیاری را می توانید در ذهن خود مرور کنید که معادل مناسبی با بار معنایی مثبت برای آن وجود دارد، و آنها را می توانید با بچه ها به اشتراک بگذارید:

کلام پایانی:
در این مقاله تلاش کردم مطالب شاخص و با اهمیت آموزش فن بیان و مهارت های کلامی کودکان و نوجوانان را در قالب یک نقشه راه برایتان مشخص نمایم. اگرچه در همان مقدمه نیز توضیح دادام که لازم است هر یک از مباحث را به صورت دقیق تری مورد مطالعه قرار دهید، ولی این اطمینان را به شما می دهم، مطالب ارائه شده در این مقاله شروع مناسبی است برای گام نهادن در مسیر آموزش مناسب مهارت های کلامی به فرزندان و عزیزان دلبندتان.
مهارتی که بهترین آموزگارش شما می توانید باشید، به شرطی که با دقت و بدون عجله این مسیر را با بهره مندی از اصولی که به شما آموختم سپری نمائید.